Asbest, ısıya dayanıklı ve yalıtım özellikleri nedeniyle bir zamanlar çeşitli inşaat ve endüstriyel uygulamalarda yaygın olarak kullanılan, doğal olarak oluşan bir mineral elyaftır. Ancak asbestin insan sağlığına son derece zararlı olduğu artık bilinmektedir. Asbeste dokunmamanız sağlık açısından yararlı olacaktır çünkü riskleri bilinenin aksine oldukça yüksektir.

Sağlık Riskleri: Asbest lifleri mikroskobiktir ve asbest içeren malzemeler hasar gördüğünde veya bozulduğunda havaya karışabilir. Havadaki bu liflerin solunması birincil maruz kalma yoludur. Asbest lifleri solunduğunda akciğerlere yerleşebilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Kanser Riski: Asbest liflerine uzun süre maruz kalmak, akciğer kanseri, mezotelyoma (göğüs ve karın zarında nadir görülen bir kanser) ve asbestoz (kronik bir akciğer hastalığı) dahil olmak üzere asbestle ilişkili hastalıkların gelişmesine yol açabilir. Bu hastalıkların latent dönemleri uzundur, yani maruz kaldıktan sonra uzun yıllar boyunca semptomlar ortaya çıkmayabilir.

Asbest Maruziyetinde Güvenli Seviye Kaçtır?

Asbest maruziyetinin güvenli bir seviyesi yoktur. Asbest liflerine kısa süreli maruz kalmak bile zararlı olabilir. Maruziyet ne kadar büyükse ve süre ne kadar uzunsa, asbestle ilişkili hastalıklara yakalanma riski de o kadar yüksek olmaktadır. Bu yüzden özellikle çok tehlikeli sektörlerde çalışan ve çalışma ortamında asbest riski bulunan kişilerin koruyucu ekipmanlarla çalışması hayati önem taşımaktadır.

Asbest lifleri son derece dayanıklıdır ve maruz kaldıktan sonra akciğerlerde uzun süre kalabilir, bu da zamanla hastalık gelişme riskini artırır. Asbest liflerinin akciğerde uzun süre kalması, etkisini hemen göstereceği anlamına gelmemektedir. Uzun süreler boyunca hiçbir rahatsızlık belirtisi göstermediği görülmektedir.

İyi durumda olan ve bozulmadan bırakılan asbest içeren malzemelerin, lifleri havaya salma olasılığı daha düşüktür. Ancak bu malzemeler hasar gördüğünde, bozulduğunda veya yanlış kullanıldığında asbest lifleri açığa çıkabilir. Bu da maruziyetin yaşanmasına neden olur.

Asbest Kullanımı ile İlgili Yasal Düzenlemeler

Günümüzde birçok ülkede asbest içeren malzemelerin taşınması, uzaklaştırılması ve imhasına ilişkin katı düzenlemeler ve yönergeler bulunmaktadır. Uygun eğitim ve güvenlik protokollerine uyulmadan asbestin kullanılması veya sökülmesi yasal yükümlülüklere yol açmaktadır. Müeyyideleri oldukça ağır olduğu için, bu sektörde çalışan işletmelerin çevre danışmanlık firmalarından asbest danışmanlıığı hizmeti alması, yasal açıdan, etik açıdan ve sağlık açısından önem arz eder.

Asbesti kurcalamak yalnızca sizi riske sokmakla kalmaz, aynı zamanda salınan lifleri soluyabilecek veya bunlarla temas edebilecek aile üyeleri, komşular veya iş arkadaşları da dahil olmak üzere çevredeki diğer kişiler için de risk oluşturur.

Asbeste maruz kalmayla ilişkili önemli sağlık riskleri nedeniyle, asbest içeren malzemelerin taşınması, çıkarılması veya imha edilmesini içeren tüm faaliyetler, eğitimli ve sertifikalı asbest uzmanları tarafından gerçekleştirilmelidir. Asbesti güvenli bir şekilde yönetecek bilgi, deneyim ve donanıma sahiptirler.

Özetle asbest, yanlış kullanıldığında veya kurcalandığında ciddi sağlık riskleri oluşturan tehlikeli bir maddedir. Asbest içeren malzemelere dokunmaktan veya bunlara zarar vermekten kaçınmak ve asbestle ilgili her türlü işi, hem çalışanları hem de çevredeki ortamı asbest maruziyetinden korumak için gerekli önlemleri alabilecek kalifiye profesyonellere bırakmak önemlidir.

Asbestin Neden Olduğu Hastalıklar

Asbest lifleri vücuda çoğunlukla nefes yoluyla girer. Liflerin birçoğu boğaz ve burundaki mukozalarda sıkışıp kalır ve oradan uzaklaştırılabilir, ancak bazıları akciğerlere veya yutulursa sindirim sistemine girebilir. Asbest, kırılgan olduğu zaman en tehlikelidir, yani elle kolayca ufalanır ve lifleri havaya salar. Asbest içeren tavan döşemeleri, yer döşemeleri, laboratuvar kabinleri, kiremitler, yangın kapıları, dış cephe kiremitleri vb., bir şekilde rahatsız edilmedikçe veya hasar görmedikçe asbest liflerini serbest bırakmayacaktır.

Asbestoz

Asbestoz ciddi, kronik, kanserli olmayan bir solunum hastalığıdır. Solunan asbest lifleri akciğer dokularını kötüleştirerek yara izlerine neden olur. Asbestozun belirtileri nefes darlığı ve nefes alırken akciğerlerde kuru bir çatırtı sesi içerir. Asbestozun etkili bir tedavisi yoktur; hastalık genellikle sakatlayıcı veya ölümcüldür. Asbest içeren binaları yenileyen veya yıkanlar, maruz kalmanın niteliğine ve alınan önlemlere bağlı olarak önemli risk altında olabilmektedir.

Akciğer kanseri

Akciğer kanseri, asbest maruziyetine bağlı en fazla sayıda ölüme neden olmaktadır. Asbest ve ürünlerinin madenciliği, öğütülmesi, imalatı ve kullanımıyla doğrudan ilgilenen kişilerde akciğer kanseri görülme sıklığı genel nüfusa göre çok daha yüksektir. Asbeste maruz kalan ve ayrıca sigara dumanı gibi başka kanserojen maddelere de maruz kalan kişilerin akciğer kanserine yakalanma riski, yalnızca asbeste maruz kalmış kişilere göre çok daha yüksektir.

Mezotelyoma

Mezotelyoma, çoğunlukla akciğerlerin, göğüsün, karın bölgesinin ve (nadiren) kalbin ince zar tabakasında ortaya çıkan nadir bir kanser türüdür. Neredeyse tüm mezotelyoma vakaları asbest maruziyetiyle bağlantılıdır. Asbestle çalışan tüm madencilerin ve tekstil işçilerinin yaklaşık yüzde 2'si ve asbest içeren gaz maskelerinin üretiminde çalışan tüm işçilerin yüzde 10'u mezotelyoma hastalığına yakalanmaktadır.

Asbest madenlerinde, asbest fabrikalarında, asbest kullanan tersanelerde çalışan kişilerin yanı sıra asbest izolasyonu üreten ve kuran kişilerde mezotelyoma riski daha yüksektir. Asbest işçileriyle birlikte, asbest madenciliği alanlarının yakınında, asbest ürün fabrikalarının yakınında veya asbest kullanımının büyük miktarlarda havada asılı asbest lifi ürettiği tersanelerin yakınında yaşayan insanlar da aynı riskle karşı karşıyadır.